Zmiany w strukturze szkolnictwa
Edukacja na Pomorzu, podobnie jak w całym kraju, ulegała przeobrażeniom. Były to zmiany w strukturze szkolnictwa a także zmiany jakościowe. Ważną i istotną umiejętnością młodzieży w aspekcie przyszłości zawodowej jest trafne dokonywania wyborów zawodów i profili zawodowych do dalszej edukacji. W roku szkolnym 2013/14 na Pomorzu w zasadniczej szkole zawodowej wybierano zawody związane z kierunkami kształcenia inżynieryjno-technicznymi i usług dla ludności. Podobnym wyborem kierunków kształcenia charakteryzowały się średnie szkoły ogólnozawodowe.
Obserwowana od lat niepokojąca tendencja wysokiego bezrobocia wśród młodych ludzi charakteryzuje również Pomorze. Jeżeli przyjrzymy się strukturze bezrobotnych według poziomu wykształcenia, to, jak wskazują dane z grudnia 2013 r., blisko 50% bezrobotnych są to ludzie z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz policealnym i średnim zawodowym. Świadczy to o niedopasowaniu pomorskiego systemu edukacji, kierunków szkolnictwa zawodowego do wymogów rynku pracy. Wskazuje również na luki kompetencyjne pomorskich uczniów.
Pewnym potwierdzeniem tego stanu jest poziom średnich wyników egzaminów zewnętrznych. Uczniowie szkół usytuowanych w dużych miastach nie odbiegają poziomem zdawalności od wyników krajowych, jednak w ujęciu dla całego województwa jest on niezadawalający. W przypadku egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie przeprowadzanych w nowej formule obserwuje się zwyżkującą tendencję zdawalności.
Rynek województwa pomorskiego
Pomorze jest średnią pod względem wielkości isiły gospodarką na tle kraju. Struktura gospodarcza regionu opiera się na usługach i przemyśle. Do branż o największym potencjale rozwojowym na Pomorzu zalicza się:
- logistyczno-transportową,
- energetyczną,
- technologii informatycznych i komunikacyjnych (ICT),
- BPO/SSC (centra outsourcingu usług biznesowych),
- przemysłu przetwórczego, przede wszystkim z obszaru stoczniowego i chemicznego,
- turystyczną.
Tradycyjnymi sektorami pomorskiej gospodarki są branże logistyczno – transportowa i stoczniowa. Co ciekawe, jak wynika z analiz Pomorskiego Barometru Zawodowego, w branży stoczniowej jedno dodatkowe miejsce pracy generuje powstanie dwóch kolejnych w branżach bezpośrednio z nim związanych. Niektóre z badań wskazują na jeszcze większą liczbę powstałych miejsc pracy, bo od 9 do 15.
Na tle kraju województwo pomorskie charakteryzuje wysoki poziom kapitału społecznego. Ponad 30% mieszkańców posiada wykształcenie wyższe a 10% legitymuje się średnim ogólnokształcącym (Pomorski Barometr Zawodowy, 2013). Mieszkańców Pomorza cechuje przedsiębiorczość. Region zajmuje 4. miejsce w Polsce pod względem liczby małych i średnich przedsiębiorstw.
W regionie obserwuje się niekorzystne zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego, które pogłębiło się w ostatnich lat. Dynamicznie i wszechstronnie rozwijający się Obszar Metropolitalny Trójmiasta tworzy wciąż nowe miejsca pracy. Jak podkreślił w wywiadzie dla „Pomorskiego Przeglądu Gospodarczego” Marszałek Województwa Pomorskiego Mieczysław Struk: Gdańsk, Gdynia i sąsiadujące gminy są i będą regionalnym centrum gospodarczym (…). Dopiero gdy obszar ten „się nasyci”, firmy rozpoczną poszukiwanie nowych lokalizacji położonych w głębi województwa (…). To subregionalne zróżnicowanie i ciążenie w kierunku aglomeracji trójmiejskiej widoczne jest również w stopie bezrobocia na Pomorzu
Wyzwania dla edukacji i jej otoczenia
W wyniku badań i dyskusji zostały określone dla pomorskiej edukacji obszary działań mające na celu podniesienie jakości kształcenia zawodowego. Sprowadzają się one głównie do zmniejszenia luk pomiędzy systemem kształcenia a rynkiem pracy.
Współpraca obu światów: edukacji i pracodawców zbliży produkt szkoły zawodowej, jakim jest absolwent, do wymagań pomorskiego rynku. Jasne określenie przez pracodawców potrzeb w formie „katalogu pomorskich modułów kompetencji i kwalifikacji” oraz analiza możliwości wykorzystania obecnego potencjału szkół zawodowych (kadry, infrastruktury, zaplecza technicznego, metod , treści nauczania), skupi się na dyskusjach wokół funkcjonalności szkół, a nie ich instytucjonalności.
Przed edukacją – a w szczególności szkolnictwem zawodowym, kształceniem ustawicznym, a także pracodawcami, instytucjami rynku pracy i innymi partnerami – zostały w Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020 i sześciu Regionalnych Programach Strategicznych określone cele i przedsięwzięcia, które rozwiną pomorski region. W zakresie aktywności zawodowej i społecznej Aktywni Pomorzanie 2020 przewiduje się: kompleksowe wspomaganie szkół i placówek. Ma ich to popchnąć w kierunku kształtowania kompetencji kluczowych u dzieci i młodzieży i podniesienia atrakcyjności szkolnictwa zawodowego.
Jolanta Śmigerska
wrzesień 2014 r.