Wśród szkół zawodowych na Podlasiu znajdziemy 69 techników, 60 zasadniczych szkół zawodowych, 25 szkoły policealne oraz 10 szkół specjalnych przysposabiających do pracy. We wspomnianych placówkach kształci się ogółem 21 668 uczniów w 103 zawodach (źródło: Wrotapodlasia.pl – Rynek pracy a kształcenie zawodowe w regionie w nowej perspektywie finansowej). Organem prowadzącym dla większości szkół zawodowych w województwie podlaskim jest Starostwo Powiatowe w Białymstoku.
Placówki kształcenia zawodowego
Oprócz szkół zawodowych, funkcjonują dodatkowo placówki realizujące zadania związane z kształceniem zawodowym. W województwie podlaskim jest ich 25, a usytuowane są w 11 miejscowościach (Augustów, Białystok, Bielsk Podlaski, Hajnówka, Łapy, Łomża, Marianowo, Sejny, Suwałki, Szczuczyn, Wysokie Mazowieckie). Wśród nich wyróżniamy: Centrum Kształcenia Praktycznego (11), Centrum Kształcenia Ustawicznego (8), Ośrodki Dokształcania i Doskonalenia Zawodowego (6). W województwie podlaskim szczególną popularnością cieszyły się zajęcia w centrum kształcenia praktycznego (źródło: Stan szkolnictwa zawodowego w Polsce – raport, KOWEZiU Warszawa 2013).
Pieniądze z UE wspierają kształcenie zawodowe
Szkoły zawodowe mogą ubiegać się o fundusze unijne – w bieżącej perspektywie finansowej na wsparcie kształcenia zawodowego w ramach RPO 2014-2020 Działanie 3.3 Szkolnictwo zawodowe na rzecz konkurencyjności gospodarki przewidziane jest 45 mln euro. Pieniądze będzie można przeznaczyć na uruchomienie nowych kierunków kształcenia, modyfikację programów nauczania do potrzeb pracodawców, wdrożenie efektywnych systemów kształcenia, programy współpracy szkół zawodowych z pracodawcami, szersze programy współpracy na rzecz poprawy jakości kształcenia zawodowego (obejmujące szkoły, pracodawców, władze lokalne, instytucje rynku pracy, uczelnie wyższe, inne właściwe instytucje).
W latach 2008-2014 aktywność szkół w naszym regionie w pozyskiwaniu funduszy europejskich była dość duża. Łącznie wpłynęły 304 wnioski. Zawarto 115 umów na kwotę ponad 82 mln zł, a 90 szkół zawodowych zrealizowało swoje programy rozwojowe. To w sumie 69,76 proc. wszystkich techników i ZSZ w województwie. Warto też wspomnieć, że 3200 uczniów szkół zawodowych uczestniczyło w stażach i praktykach zawodowych u pracodawców. Na obszarze samego Białegostoku i powiatu białostockiego zrealizowano 43 projekty na kwotę ok. 37 mln zł., w tym 32 projekty (na kwotę ok. 23 mln zł), w których beneficjentami były Miasto Białystok i Powiat Białostocki jako organy prowadzące szkoły.
Fundusze unijne są szansą na podnoszenie kwalifikacji uczniów i uczennic w kolejnych latach. W szczególności czekamy na projekty realizowane przez szkoły z mniejszych miejscowości, aby również uczniowie z terenów wiejskich i małych miast mieli możliwości rozwoju i nauki w nowoczesnych i dobrze wyposażonych pracowniach według atrakcyjnych i dostosowanych do rynku pracy programów
Podaż i popyt na zawody i kwalifikacje w województwie podlaskim
W 2013 r. w województwie podlaskim odnotowano 9369 absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych, którzy byli kształceni w ponad 100 zawodach. Najliczniej kształconą profesją w zasadniczych szkołach zawodowych był zdecydowanie kucharz małej gastronomii. Do 10 najczęściej poszukiwanych zawodów w regionie podlaskim w roku 2013 zaliczamy takie zawody jak: przedstawiciel handlowy, doradca klienta, sprzedawca, kierowca samochodu ciężarowego, robotnik gospodarczy, programista aplikacji, specjalista do spraw sprzedaży, robotnik budowlany, naczelnik/kierownik wydziału, technik prac biurowych.
W najlepszej sytuacji w analizowanej grupie zawodów wydają się być osoby poszukujące pracy w charakterze przedstawiciela handlowego i kierowcy samochodu ciężarowego. W odniesieniu do tych profesji notuje się na rynku dużą liczbę ofert miejsc pracy, choć często wymagających migracji pracowników – na terenie kraju lub – w przypadku kierowców – poza jego granicami. Jednocześnie w zawodach tych w powiatowych urzędach pracy nie było na koniec roku 2013 zarejestrowanych osób długotrwale bezrobotnych, co świadczy o wysokiej płynności tych zawodów.
W dobrej sytuacji pozostawali również potencjalni pracownicy poszukujący zatrudnienia w zawodach: doradca finansowy, tynkarz, technik prac biurowych, opiekunka dziecięca, programista aplikacji, specjalista do spraw sprzedaży oraz wykonawcy prac prostych, jak robotnik gospodarczy i pracownik gospodarczy. Najgorsza sytuacja na rynku pracy w województwie podlaskim dotyczy zawodu kucharz małej gastronomii – znaczący odsetek bezrobotnych kucharzy stanowią osoby długotrwale pozostające bez pracy, a także rejestruje się niewielką aktywność pracodawców w zakresie tworzenia miejsc pracy, przy relatywnie dużej skali kształcenia zawodowego w tym kierunku. (źródło: Podlaska Mapa Zawodów i Kwalifikacji 2013).
Ranking Szkół Ponadgimnazjalnych
W XVIRankingu Szkół Ponadgimnazjalnych Perspektywy 2014 w kategorii techników najlepiej w naszym województwie wypadło Technikum Elektryczne w Białymstoku, zajmując 19. miejsce w Polsce. Najwyższe lokaty w naszym województwie zajęły technika: Technikum Elektryczne w ZS Elektrycznych w Białymstoku, Technikum Leśne w Białowieży, Technikum nr 6 w ZSEiO nr 6 w Łomży, Technikum Handlowo-Ekonomiczne w ZSH-E w Białymstoku, Technikum nr 3 w ZS Technicznych w Suwałkach, Technikum nr 5 w ZSMiO nr 5 w Łomży, Technikum Nr 5 w ZS Sióstr Salezjanek im. J. Pawła II w Suwałkach, Technikum Gastronomiczne w ZS Gastronomicznych w Białymstoku, Technikum Budowlano-Geodezyjne w ZSB-G w Białymstoku, Technikum nr 1 im. 2 Korpusu Polskiego w ACE w Augustowie.
Znaczącą pozytywną zmianą w stosunku do lat poprzednich mogą poszczycić się m.in. Technikum Leśne w Białowieży (33. miejsce w 2014 r. ze 168. w 2013 r.) oraz Technikum nr 6 w ZSEiO nr 6 w Łomży (74. pozycja w br z 250. miejsca w roku 2013). Również w klasyfikacji szkół uwzględniającej wyniki egzaminu maturalnego, egzaminu zawodowego oraz osiągnięcia w olimpiadach przedmiotowych na wysokiej pozycji znalazło się Technikum Elektryczne w Białymstoku (źródło: Kuratorium Oświaty w Białymstoku).
Anna Łapińska-Pękała
wrzesień 2014 r.