Kobiety nie chcą uczyć się zawodu
Wyniki raportu „Ze szkoły do pracy” potwierdzają to, co widać gołym okiem – wśród uczniów szkół zawodowych jest nadreprezentacja mężczyzn, niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z zasadniczą szkołą zawodową, czy z technikum, choć mocniej taka sytuacja dotyczy szkół zasadniczych. Szczególnie mało kobiet, bo jedynie 3% wszystkich uczennic szkół zawodowych, wybiera szkoły o profilu techniczno-mechanicznym i informatyczno-telekomunikacyjnym. .Wyjątek stanowią szkoły o kierunkach usługowych, które zostały bardzo mocno sfeminizowane, bowiem w tym profilu kształciło się 71% wszystkich badanych kobiet.
Skuteczny doradca zawodowy potrzebny od zaraz
Wszyscy uczniowie, niezależnie od typu szkoły, do której uczęszczali, wiedzę o przyszłym kierunku kształcenia czerpali głównie z internetu, telewizji oraz prasy, choć ten ostatni sposób pozyskiwania informacji występował znacznie rzadziej w porównaniu z dwoma pierwszymi. Uderzająca była niska ocena takich źródeł informacji, jak opracowania książkowe czy kontakt ze specjalistycznymi instytucjami, np. centrum informacji zawodowej.
O wyborze kierunku kształcenia najczęściej decyduje opinia rodziców – tak było w przypadku 42% uczniów.Uczniowie wybierają również szkołę ze względu na zainteresowanie danym zawodem (61% wskazań) oraz rozwojem swoich pasji (40%). Niezwykle zaskakujące było jednak to, że najmniej ważny w wyborze szkoły i zawodu był dla uczniów wpływ doradcy zawodowego czy sugestia nauczyciela w gimnazjum (tylko po 3% wskazań)!
Niestety, brak fachowego doradztwa zbiera żniwo, bowiem co trzeci uczeń z Podkarpacia najchętniej zmieniłby zawód na inny (30%). Ta znacząca liczba może świadczyć o nieprzemyślanym wyborze kierunku, bez głębszego zastanowienia, planu rozwoju kariery czy konsultacji ze specjalistami.
Czego można nauczyć się w szkole
Badani uczniowie dokonując oceny szkoły, do której uczęszczają, uznali, że najsilniej kształtuje ona umiejętności związane z otwartością i nawiązywaniem kontaktu (58% wskazań). Na drugim miejscu pod względem liczby deklaracji znalazła się umiejętność obsługi komputera (57%). Co ciekawe, tylko 42% badanych uznało, że ich szkoła rozwija naukę języków obcych, przy czym szczególnie nisko oceniali ten aspekt działalności szkoły uczniowie zasadniczych szkół zawodowych (33%). Jedynie 58% uczniów uznało, że ich szkoła dobrze przygotowuje do zawodu. Częściej twierdzili tak uczniowie zawodówek (61%).
Badani uznali również, że ich szkoła nie organizuje spotkań z pracodawcami (73% negatywnych ocen). Należy także zauważyć, że częściej niż co piąty uczeń nie potrafił zweryfikować poziomu swojego przygotowania zawodowego, co świadczyć może o słabym kontakcie z realnymi warunkami pracy, które przetestowałyby wiedzę i umiejętności ucznia. Powyższe dane wskazują, że uczniowie odbywający praktyki zawodowe w znacznej części postrzegali je jako pracę symulowaną, a nie prawdziwy sprawdzian kompetencji zawodowych.
Migracyjny boom
Z raportu wynika, że większość badanych uczniów chce gdzieś wyjechać za pracą. Decyzję taką podjęło w momencie badania 44% pytanych. Na stałe zamierzało wyjechać 6% ankietowanych, natomiast na dłuższy okres 19%, podobny wynik uzyskała odpowiedź „jedynie na wakacje”. Co trzecia osoba (37%) nie podjęła jeszcze decyzji migracyjnej i wciąż tę kwestię rozważa.Definitywnie nie planowało żadnego wyjazdu tylko 19% badanych.
Z przedstawionych danych jednoznacznie wynika, że młode osoby są potencjalnie bardzo mobilne – biorą pod uwagę możliwość wyjazdu, a wiele z nich już podjęło decyzję na „tak”. Niestety, najwięcej, bo aż 39 % zamierzało wyjechać z kraju.
Potrzeba zmian
Szkoły zawodowe chcąc stawić czoła rzeczywistości muszą wprowadzić działania promocyjne, zmierzające do ukazania pozytywnego obrazu kształcenia zawodowego, w tym technicznego. Popularyzacja taka powinna uwzględnić aspekt równości płci w wyborze i dostępie do kształcenia i pracy. Istotnym zadaniem jest również budowa skutecznego systemu kształcenia, w którym relacja edukacja-praca umożliwiałaby uczniowi zdobycie praktycznych informacji o swojej ścieżce kariery w wybranym zawodzie. Szczególny nacisk należy położyć na zwiększenie aktywności i skuteczności doradców zawodowych. Ich działalność powinna się koncentrować nie tylko na uczniu, ale także na jego rodzicach.
Działania związane z szeroko pojętym doradztwem zawodowym, promocją wiedzy o rynku pracy i edukacji, wyborem ścieżki kształcenia, dobrze rozpocząć już w okresie nauki w szkole gimnazjalnej. Warto, aby taki przekaz docierał w odpowiedni sposób i odpowiednim narzędziem do właściwych odbiorców. W przypadku uczniów, powinien posiadać atrakcyjną, multimedialną formę i uwzględniać współczesne środki komunikowania, chociażby portale społecznościowe.
Dziś na szkoły zawodowe warto patrzeć jak na instytucje pośredniczące między uczniami a pracodawcami, budując w ten sposób sieć relacji zawodowych. W ramach podejmowanych działań mających na celu zintensyfikowanie współpracy szkół zawodowych z zakładami pracy, należy zwiększyć liczbę praktyk zawodowych, odbywanych przez uczniów u pracodawców.
Więcej informacji o wynikach badań można znaleźć na stronie.
Roman Lorens
wrzesień 2014 r.